Outside in or Inside out?
Hoe worden we van baby tot een volwassen mens? Kunnen we door ‘nurture’ de baby vormen op een wijze zoals de omgeving wil of zijn we totaal afhankelijk van ‘nature’? Uit onderzoek komt naar voren dat die baby alles al in zich heeft (DNA) en dat ‘nurture’ soms wel invloed heeft maar dat de genetische aanleg, om in bepaalde gevallen vatbaar te zijn voor zijn omgeving, al in z’n DNA stond opgeschreven[i]. Het is zoals bij een eikel. Een eikel wordt altijd een eik en geen kastanjeboom en al zeker geen mens, hoe hard er ook aan getrokken wordt. Datzelfde geldt dus ook voor ons als mens, als we geboren worden hebben we alles al in ons. We dienen ons dat alleen nog te her-inneren. Daar kan onze omgeving bij helpen maar kan ons niet meer veranderen. Onze kwaliteiten staan al vast bij de geboorte. Van binnen naar buiten dus.
Nu schetst mijn verbazing dat het huidige onderwijs denkt dat dit ook andersom kan. Van buiten naar binnen. Ze noemen het ‘bildung’. De student dient zich te ontwikkelen als mens, burger en professional. Alsof je aan een mens kunt bouwen zoals met lego steentjes, alsof hij onvolmaakt is als hij wordt geboren.
Nee, de mens is eerder een grote steen waar het beeld dat de beeldhouwer eruit hakt al volledig in zit, het is alleen nog niet zichtbaar. Je hoeft er niets meer aan te veranderen. Het is al goed zoals het is. We dienen de mens niet te verhullen door hem in te metselen met waarden en normen die niet van hem zijn maar we dienen de wikkels die hij heeft omgeslagen door trauma’s in zijn jeugd voorzichtig te verwijderen waardoor we de echte mens weer kunnen zien, die hij bij zijn geboorte al was. Hoe eerder dat gebeurt in zijn leven, hoe beter hij keuzes kan maken die echt van nature bij hem passen. Dan hoeven we als opleiders de vaardigheden er niet uit te trekken maar dan gaat de student vanzelf zingen zoals hij gebekt is en maakt de voor hem best passende keuzes.
Ik mag hopen dat ‘bildung’[ii] in zijn huidige, van buiten naar binnen opzet, geen vaste grond krijgt in het onderwijs. Het is ingezet vanuit de eisen die de omgeving aan de student stelt. Bepalend daarbij is wat wij willen dat de student kan en niet vanuit wat de student zelf kan, vanuit zijn kwaliteiten. Het risico bestaat daarom dat je vraagt aan de student om kunstjes te ontwikkelen die niet bij hem of haar passen. Vroeg of laat leidt dit tot burn-out achtige situaties omdat ze doen wat niet in hun aard ligt en wat steeds weer ongelofelijk veel energie kost.
Wel zie ik graag ruimte in het curriculum om de wikkels die studenten in hun jeugd hebben omgeslagen te helpen verwijderen, zodat ze zelf kunnen zien wie ze werkelijk zijn. Persoonlijke ont-wikkeling is wel een taak van de opvoeders en opleiders. Ik hoop dat daar meer tijd aan besteed mag worden, zodat de nieuwe generatie niet eindigt met een burn-out en wordt afgeschreven door de maatschappij nog voordat het werkzame leven een aanvang neemt. En echt helpen is niet pillen voorschrijven (bijv. bij ADHD) of een voorgeschreven standaardprocedure afwerken (cognitieve gedragstherapie) om afwijkende symptomen te verdoezelen. Nee, echt helpen is van mens tot mens het gesprek aangaan en de diepte opzoeken zodat naar boven kan komen wat gehoord wil worden. Daar heb je geen programma’s voor.
‘Bildung’ moet worden opgevat als levenskunst van binnenuit. Vanuit innerlijke vrijheid je kwaliteiten leren kennen en waarderen, zodat je vol vertrouwen kunt zijn wie je bent. Misschien is het dan wel handig om hier in plaats van een Duits begrip dat aan bouwen doet denken, een alternatieve benaming aan te geven, zoals ‘persoonlijke ont-wikkeling’. Het beeld (de mens) moet niet opgebouwd worden, het mag gekend worden en onthuld aan de buitenwereld, precies zoals het er altijd al was.
De inhoud van ‘bilding’ in het onderwijs dient daar bij aan te sluiten. Dat kan door ervaringen te delen, door kennis te nemen van oude wijsgeren, theosofie en wijsheidstradities, door creatief bezig te zijn, door te praten met elkaar van hart tot hart, door rituelen uit te voeren, systemische wijsheid, etc., want zelf ont-wikkeling is een esoterische (in de betekenis van: buiten de verstandelijke waarneming) leerweg. Maar daar is nog niet iedereen aan toe.
Ieder mens ont-wikkelt zich in zijn eigen tempo en daar heeft hij een heel leven de tijd voor. Ons onderwijssysteem denkt dat in korte tijd klaar te kunnen spelen door een opgelegd programma te volgen. Maar hierdoor bouwt men juist een muur om ons als mens heen (naast onze al opgebouwde jeugdtrauma’s) waar we niet meer overheen kunnen kijken. Waar we de rest van ons leven voor nodig hebben om hem weer, steentje voor steentje, af te breken. Om ons op ons sterfbed te realiseren, dat we niet onze eigen weg zijn gegaan. Dat we het leven van een ander hebben geleid.
Wil je nu al worden wie je bent en je leven terug in eigen hand nemen, neem dan contact op met een analytisch therapeut. Zodat jij in contact kunt treden met je eigen innerlijke wijsheid. Dat lesprogramma is voor iedereen uniek en de docent ben je uiteindelijk zelf.
Miriam Fransen
Analytisch Therapeut bij Rode Oker, Praktijk voor Dieptepsychologie
www.rodeoker.nl
[i] https://www.avs.nl/sites/default/files/documenten/artikelen/Manifest%20Bildung.pdf
Geef een reactie